Authentiek Politiek

Op 5 oktober 2017 is een politiek fenomeen overleden. Daar doe ik hem eigenlijk al meteen tekort mee. Hij was veel meer dan politicus, misschien wel in de laatste plaats politicus. Wat Eberhard van der Laan tot een fenomeen maakte is zijn nuchterheid, ambitie en oprechtheid. Hij was niet gemaakt, deed zich niet beter voor om indruk te maken. Hij was wie hij was, altijd zichzelf. Zoals politici zouden zeggen: authentiek.

De afstand tussen inwoners en de politiek lijkt eerder groter dan kleiner te worden. De grote vraagstukken van onze tijd worden vaak door beleidsmakers, adviseurs en bestuurders uitgewerkt. Zij doen dit vaak in een moeilijke taal waar de gemiddelde mens niets mee heeft. Wie heeft op de markt of bij een verjaardagsfeestje weleens een goede discussie gehad over de Nota Bijzondere Bijstand en Voorzieningen voor minima? Of over de Nota Speelruimtebeleid? Iedere vader of moeder heeft toch wel een mening over de speeltuintjes in de buurt? Of is deze omschrijving weer niet genderneutraal genoeg volgens de beleidsmakers van tegenwoordig? Van der Laan zei: “Van het woord beleid kan je ook het woord debiel maken.” Van der Laan zijn grote voorbeeld, Jan Schaefer (ook een authentiek politicus), vroeg ooit: “Is dit beleid of is hierover nagedacht?”

De grote uitdaging voor de politiek is het vertalen van ingewikkelde keuzes naar keuzes die begrijpelijk zijn voor iedereen. Dingen die ertoe doen zo uitleggen dat iedereen de voorliggende keuzes kan plaatsen in de eigen omgeving. De overheid is er om keuzes te maken die wij als inwoner individueel niet kunnen maken. Niemand betaalt graag belasting maar wij willen wel allemaal onderwijs, zorg en veiligheid. Bouwregels zijn onzinnig tot dat je buurman het huis gaat verbouwen of het bedrijf aan de overkant ook ineens ’s avonds de graafmachine aanzet. Hoe weeg je in zo’n geval de belangen af als iedereen tegenstrijdige belangen heeft? Volgens mij doe je dat vooral door authentiek te zijn en te zeggen waar je voor staat.

En juist daar schort het politici vaak aan. Heldere taal betekent dat je daar op aangesproken kunt worden. Het kan je achtervolgen en kan je maken of breken. Hoe gebruik je heldere taal als in je omgeving over de kleinste details in moeilijke bestuurlijke woorden wordt gesproken? Hoe gebruik je heldere taal als iedereen een ander belang heeft en je voorzichtig je woorden moet kiezen om niemand voor het hoofd te stoten? Het besturen van een gemeente is niet altijd een weg van goed of fout. Ook binnen de gemeenteraad heb je te maken met verschillende, vaak tegenstrijdige, belangen. Die van individuele inwoners en ondernemers, het gemeentebelang, partijbelang, coalitie en oppositie. En dan heb je vervolgens nog je eigen belang: Wat vind ik hier nou van? Deze belangen kunnen als een spinnenweb zijn waarin je steeds verder verstrikt raakt ondanks je goede wil en inzet. Het kan verstikken en verwarren en kan een politicus aanzetten tot wollig taalgebruik en gedraai om niemand tegen het hoofd te stoten. Je bent afhankelijk van zoveel verschillende mensen. Dat kranten en tv-zenders op je nek zitten op jacht naar nieuwtjes helpt ook niet om rustig met elkaar in gesprek te gaan. Of dat nu binnen het gemeentehuis is of daarbuiten.

Juist daarom is het van belang als politicus om authentiek te zijn en blijven. Alleen als je vanuit je hart praat, vanuit je overtuiging en inborst, openhartig en duidelijk, juist dan hoef je minder na te denken over eventuele persoonlijke of politieke gevolgen en meer over de inhoud. Dan ga je met open vizier de discussie aan met anderen, kun je begrip voor je eigen standpunt en dat van een ander krijgen en tot de juiste keuzes komen. En misschien wel net zo belangrijk: als je authentiek bent kunt je de gemaakte keuzes en afwegingen beter uitleggen aan iedereen die je op straat tegen komt. We hoeven het niet altijd eens te zijn maar we moeten elkaar wel begrijpen en respecteren. Alleen dan kunnen wij prettig samenleven op dit klein stukje aardkloot.

Is dan iedereen die authentiek is een goed politicus? Nee, helaas, sommigen zijn nog altijd beter in het schrijven van beleid, maar het helpt wel.